ମୋଗଲ ସମ୍ରାଟ ଆକବରଙ୍କ ନବରତ୍ନ ବା ନଅଟି ରତ୍ନର ତାଲିକା | Navaratnas of Emperor Akbar

ଆକବର କଳାକାର ଓ ବୁଦ୍ଧିଜୀବିମାନଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବାର ପ୍ରବଳ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା। ତାଙ୍କ ଦରବାର ସାରା ଦେଶରୁ ଆସିଥିବା କବି, ସ୍ଥପତି ଓ...

ଆକବର କଳାକାର ଓ ବୁଦ୍ଧିଜୀବିମାନଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ କରିବାର ପ୍ରବଳ ଇଚ୍ଛା ଥିଲା। ତାଙ୍କ ଦରବାର ସାରା ଦେଶରୁ ଆସିଥିବା କବି, ସ୍ଥପତି ଓ କାରିଗରମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। ଆକବର ତାଙ୍କ ଦରବାରରେ କାର୍ୟ୍ୟ କରୁଥିବା ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତିଭାବାନ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲେ।

ମୋଗଲ ବଂଶର ତୃତୀୟ ସମ୍ରାଟ ଆକବରଙ୍କୁ ଇତିହାସର ଜଣେ ମହାନ ଶାସକ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାୟାଏ। ତାଙ୍କ ଶାସନ କାଳ 1556ରୁ 1605 ପର୍ୟ୍ୟନ୍ତ ଥିଲା ଏବଂ ସେହି ସମୟରେ ସେ ଅଧିକାଂଶ ଭାରତୀୟ ଉପମହାଦେଶ ଉପରେ ମୋଗଲ ଶାସନ କ୍ଷମତା ବିସ୍ତାର କରିଥିଲେ। ଜଣେ ଭୟଙ୍କର ଯୋଦ୍ଧା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆକବର ଜଣେ ଚତୁର ରାଜା ଥିଲେ, ଯାହାକୁ ସେ ଜିତିଥିବା ପ୍ରଜାମାନେ ପସନ୍ଦ କରୁଥିଲେ। ତେବେ ଅନେକ ଐତିହାସିକଙ୍କ ମତରେ ସେ ଡିସ୍ଲେକ୍ସିକ୍ ଥିଲେ ତେଣୁ ସେ କେବେ ପଢିବା ବା ଲେଖିବା ଶିଖିନଥିଲେ। ମୋଗଲ ଶାସକ କଳାକାର ଓ ବୁଦ୍ଧିଜୀବିମାନଙ୍କର ପୃଷ୍ଠପୋଷକ ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନେ କି ବିଶେଷ ପ୍ରତିଭାର ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ କିମ୍ବା ଜ୍ଞାନ ଆହରଣ ପାଇଁ ପ୍ରବଳ ଇଚ୍ଛା ରଖୁଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଦରବାର ସାରା ଦେଶରୁ ଆସିଥିବା କବି, ସ୍ଥପତି ଓ କାରିଗରମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। ଆକବର ତାଙ୍କ ଦରବାରରେ କାର୍ୟ୍ୟ କରୁଥିବା ଅସାଧାରଣ ପ୍ରତିଭାବାନ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଥିଲେ।

କିଛି ବୁଦ୍ଧିଜୀବି ଥିଲେ, ଯେଉଁମାନେ ରାଜାଙ୍କ ପାଇଁ ବାକିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ଠିଆ ହୋଇଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କର ସଙ୍ଖ୍ୟା ନଅ ହୋଇଥିବାରୁ ଏବଂ ରାଜାଙ୍କ ପାଇଁ ସେମାନେ ମୂଲ୍ୟବାନ ହୋଇଥିବାରୁ ସେମାନେ ଆକବରଙ୍କ ନବରତ୍ନ ଭାବେ ପରିଚିତ ଥିଲେ। ଆକବରଙ୍କ ନଅ ଜଣ ଦରବାରୀ ବା ନବରତ୍ନ କଳାକାର, ଗାୟକ, ଲେଖକ, ଆର୍ଥିକ ପରାମର୍ଶଦାତା, ସୈନିକ ଓ କବିଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ଥିଲେ।

ଆକବରଙ୍କ ନଅଟି ରତ୍ନ ବା ନବରତ୍ନ

ଅବୁଲ ଫଜଲ

ଯୁବାବସ୍ଥାରେ ଅବୁଲ ଫଜଲ ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରରେ ପ୍ରବେଶ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଆକବରଙ୍କ ଦାର୍ଶନିକ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରୟାସକୁ ସମର୍ଥନ ଏବଂ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ପାଇଁ ଶୀଘ୍ର ତାଙ୍କର ପ୍ରକାଣ୍ଡ ମସ୍ତିଷ୍କ ରଖିଥିଲେ। ଅବୁଲ ଫଜଲ୍ ଥିଲେ ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରର ମହାନ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ତାଙ୍କର ସବୁଠାରୁ ପ୍ରିୟ ସଭାସଦମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ। ଆକବରଙ୍କ ଶାସନ କାଳର ତିନି ଖଣ୍ଡ ବିଶିଷ୍ଟ ସରକାରୀ ଇତିହାସ 'ଅକବରନାମା' ଲେଖିବା ପାଇଁ ସେ ସର୍ବାଧିକ ସ୍ମରଣୀୟ।

ରାଜା ଟୋଡର ମଲ

ଆକବରଙ୍କ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଥିଲେ ହିନ୍ଦୁ ଖତ୍ରୀ ରାଜା ଟୋଡର ମଲ। ଟୋଡର ମଲ ଆକବରଙ୍କ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଆୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ପୁନର୍ଗଠିତ କରିଥିଲେ। ସେ ଜବତ, ଏକ ରାଜସ୍ୱ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଏବଂ ଦହଶାଲା ଟିକସ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭଳି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ପ୍ରଚଳନ କରିଥିଲେ। ଆହୁରି ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱର ପ୍ରଥମ ଜମି ହିସାବ ଓ ମାପ ବ୍ୟବସ୍ଥା ସୃଷ୍ଟି ପାଇଁ ଟୋଡରମଲଙ୍କୁ ଶ୍ରେୟ ଦିଆୟାଇଛି।

ତାନସେନ

ତାନସେନ୍ ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରରେ ଜଣେ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ଥିଲେ ଏବଂ ନବରତ୍ନମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ଅତି ଜଣାଶୁଣା ସଭାସଦ ଥିଲେ। ସେ ମଧ୍ୟ ଭାରତର ହିନ୍ଦୁସ୍ଥାନୀ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତର ଜଣେ ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ। ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ ହେବା ସହିତ ସେ ଜଣେ ସଙ୍ଗୀତଜ୍ଞ, କଣ୍ଠଶିଳ୍ପୀ ଓ ଉତ୍ତମ ବାଦକ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ। ଆକବର ତାଙ୍କୁ 'ମିଆଁ' ଉପାଧି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ, ଯାହାର ଅର୍ଥ 'ଶିକ୍ଷିତ ବ୍ୟକ୍ତି' ସେ ଦୁଇଟି ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ସଙ୍ଗୀତ ପୁସ୍ତକ 'ସଙ୍ଗୀତା ସାରା' ଓ 'ଶ୍ରୀଗଣେଶ ସ୍ତୋତ୍ର' ମଧ୍ୟ ରଚନା କରିଥିଲେ।

ବୀରବଲ

ନିଜର ବୁଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ବୀରବଲ ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରରେ ମନୋନୀତ ହୋଇଥିଲେ। ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରରେ ବୀରବଲଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ମୁଖ୍ୟତଃ ସାମରିକ ଓ ପ୍ରଶାସନିକ କାର୍ୟ୍ୟକୁ କେନ୍ଦ୍ର କରି ପରିଚାଳିତ ହେଉଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ରାଟଙ୍କ ଘନିଷ୍ଠ ବନ୍ଧୁ ଥିଲେ। ବୀରବଲ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ଓ ଏକମାତ୍ର ହିନ୍ଦୁ ଯିଏ ଆକବରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସୃଷ୍ଟି ଧର୍ମ ଦୀନ-ଇ-ଲାହିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ବୀରବଲ ଏକ ଯୁଦ୍ଧରେ ମୃତ୍ୟୁବରଣ କଲେ ଆକବର ଅତ୍ୟନ୍ତ ମର୍ମାହତ ହେବା ସହ ତାଙ୍କ ବିୟୋଗରେ ଶୋକ ପ୍ରକାଶ ମଧ୍ୟ କରିଥିଲେ ବୋଲି ସୂଚନା ମିଳେ।

ଫୈଜି

ଶେଖ୍ ଅବୁ-ଅଲ୍-ଫଇଜ୍ ଇବନ୍ ମୁବାରକ୍, ତାଙ୍କର ଉପନାମ ଫୈଜି ନାମରେ ଜଣାଶୁଣା, ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମୋଗଲ କବି ଏବଂ ପଣ୍ଡିତ ଥିଲେ। ସେ ଥିଲେ ଅବୁଲ ଫଜଲଙ୍କ ବଡ଼ ଭାଇ, ଆକବରନାମା ଲେଖକ। ନିଜର ବୁଦ୍ଧିମତା ଯୋଗୁଁ ସେ ଆକବରଙ୍କ ପୁଅମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଟ୍ୟୁଟର ଭାବେ ମନୋନୀତ ହୋଇଥିଲେ। ଅବଶ୍ୟ, ଶେଷରେ ସେ ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରର 'ମାଲିକ-ଉଶ୍-ଶୁଆରା' ବା କବି ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ହୋଇଗଲେ।

ଅବଦୁଲ ରହିମ୍ ଖାନ୍-ଆଇ-ଖାନନ୍

ଅବଦୁଲ ରହିମ୍ ମୋଗଲ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଜଣେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ କବି ଓ ସାମରିକ ଅଧିକାରୀ ଥିଲେ। ରହିମ ଆକବରଙ୍କ ଅତି ନିକଟତର ଥିଲେ ଏବଂ ଆକବରଙ୍କ ସହ ତାଙ୍କର ଘନିଷ୍ଠତା ଥିଲା। ତାଙ୍କର ହିନ୍ଦୀ ଯୁଗଳବନ୍ଦୀ ଓ ଜ୍ୟୋତିଷ ପୁସ୍ତକ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ପ୍ରଦାନ କରିଛି। ସେ ଆକବରଙ୍କ ଦରବାରରେ ଜଣେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ଜଣେ ଜଣାଶୁଣା ସାମରିକ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ଥିଲେ।

ରାଜା ମାନ ସିଂହ

ମାନ ସିଂହ ଆକବରଙ୍କ ସବୁଠାରୁ ସାହସୀ ଏବଂ ବିଶ୍ୱସ୍ତ ସାମରିକ ସେନାପତିମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ, ଯିଏ ମୋଗଲ ସେନାକୁ ଅସଙ୍ଖ୍ୟ ବିଜୟରେ ନେତୃତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ। ସେ ମହାରାଣା ପ୍ରତାପଙ୍କ ବିରୋଧରେ ପ୍ରସିଦ୍ଧ 'ହଳଦୀଘାଟି' ଯୁଦ୍ଧ ସମେତ ଅନେକ ଯୁଦ୍ଧରେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଆକବରଙ୍କ ସହିଷ୍ଣୁ ମନୋଭାବକୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରେ ମାନ ସିଂହଙ୍କର ବହୁତ ପ୍ରଭାବ ଥିଲା ବୋଲି କୁହାୟାଏ।

ଫକୀର ଆଜିଆଓ-ଦିନ

ଫକୀର ଆଜିଆଓ-ଦିନ ଜଣେ ରହସ୍ୟମୟୀ ଏବଂ ସମ୍ରାଟ ଆକବରଙ୍କ ଶୀର୍ଷ ପରାମର୍ଶଦାତା ଥିଲେ। ତାଙ୍କ ମାର୍ଗଦର୍ଶନକୁ ସମ୍ରାଟ ଅତ୍ୟନ୍ତ ମୂଲ୍ୟବାନ ମନେକରୁଥିଲେ, ସେ ଯଥାର୍ଥରେ ତାଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଦରବାରର ନଅଟି ରତ୍ନ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରିଥିଲେ। ଅନେକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁସାରେ ଆଜିଆଓ-ଦିନ ଆକବରଙ୍କୁ ଅନେକ ଧାର୍ମିକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପରାମର୍ଶ ଦେଉଥିଲେ।

ମୁଲ୍ଲା ଦୋ ପିଆଜା

ମୁଲ୍ଲା ଦୋ ପିଆଜା ଆକବରଙ୍କର ଜଣେ ବରିଷ୍ଠ ପରାମର୍ଶଦାତା ଥିଲେ। ସେ ଦେଶର ଆଭ୍ୟନ୍ତରୀଣ ସୁରକ୍ଷା ଦାୟିତ୍ୱରେ ଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ ବୀରବଲଙ୍କ ସମକକ୍ଷ ମଧ୍ୟ ବିବେଚନା କରାୟାଏ। ଅପରପକ୍ଷରେ ମୋଗଲ ଇତିହାସରେ ମୁଲ୍ଲା ଦୋ ପିଆଜାଙ୍କ ବିଷୟରେ କ୍ୱଚିତ୍ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଛି, ଯାହା ଫଳରେ କେତେକ ବିଶ୍ୱାସ କରନ୍ତି ଯେ ସେ ଜଣେ ପୌରାଣିକ ଚରିତ୍ର ଥିଲେ ଯିଏ କେବେ ବି ଥିଲେ ନାହିଁ।